Hiện nay, trên địa bàn huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái, dân tộc Mông chiếm khoảng 91% dân số với tổng dân số toàn huyện gần 70.000 người sinh sống thuộc 13 xã và 01 thị trấn.

Trước đây, trong một đám tang của người Mông thường kéo dài từ 3-7 ngày và giết mổ rất nhiều trâu, bò, lợn làm lễ. Thi thể người chết thường đưa lên treo ở gian giữa nhà, hay còn được gọi là đưa lên ngựa "neeg dav" và chỉ cho vào áo quan trước khi xuống huyệt mộ. Việc này, khiến môi trường xung quanh bị ô nhiễm, do một số người chết bị bệnh, trong đó có vi khuẩn có thể lây truyền qua đường không khí, xác chết bốc mùi hôi thối, rất dễ lây lan dịch bệnh. Cùng với đó là việc chi phí ăn uống kéo dài nhiều ngày gây tốn kém, sau mỗi đám tang là những món nợ treo trên đầu con cháu, nhiều nhà đã nghèo lại càng nghèo hơn.

Tuyên truyên đẩy lùi, tiến tới chấm dứt hẳn các hủ tục, lạc hậu

trong đời sống xã hội

Nhằm xóa bỏ những hủ tục, tập quán lạc hậu, những năm qua, tỉnh Yên Bái và huyện Mù Cang Chải luôn quan tâm vận động và đưa các mô hình “Dân vận khéo” và chính sách dân tộc đến với đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, trong đó có đồng bào dân tộc Mông, cử cán bộ các cấp phụ trách, theo dõi và giúp đỡ các thôn, bản, xã, thị trấn nhằm vận động, tăng cường các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế, nâng cao đời sống. Thực hiện nếp sống văn minh, đặc biệt trong việc đám tang, đã mang lại chuyển biến trong nhận thức của đồng bào dân tộc.

Đến nay, phần lớn người dân tộc thiểu số nói chung và người Mông Mù Cang Chải nói riêng, trong các đám tang đã giảm chỉ còn từ 01 đến 03 ngày ngắn hơn so với trước đây đỡ gây tốn kém, hạn chế giết mổ nhiều gia súc tùy theo điều kiện kinh tế của từng gia đình. Tất cả người chết đều đưa vào quan tài “zwm saab”, không còn treo giữa nhà và bảo đảm vệ sinh môi trường hơn trước đây.

Người Mông đã đưa người chết vào quan tài chôn cốt

thời gian tổ chức tang lễ chỉ còn từ 1-3 ngày)

Xóa bỏ tục bắn súng thông báo khi có người chết; không còn treo người chết giữa nhà; không để người chết lâu ngày không mang đi chôn cất; không giết mổ nhiều lơn, trâu, bò; không tổ chức ăn uống linh đình ở nhà người chế trong nhiều ngày; đã chôn cất người chết vào nghĩa địa tập trung. Những thay đổi này, đã góp phần cho người đồng bào dân tộc Mông nhận thức được trong xã hội về phát triển kinh tế, cải thiện đời sống; không còn những hủ tuc, lạc hậu từ bao đời nay bán đổi.

Huyện Mù Cang Chải thường xuyên tổ chức tuyên truyền, vận động giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp trong tập tục tang lễ của đồng bào Mông gồm các nghi lễ như: Khâm liệm sau khi chết; khèn trống

(Giỗ lần cuối ghi nhớ công ơn người đã chết)

trong tang lễ; giỗ đầu giải thoát cho linh hồn người chết; giỗ lần cuối ghi nhớ công ơn người đã chết; tục người chết ban phước lành cho con cháu. Những bài khèn về nguồn gốc các loại cây cỏ, con vật tự nhiên; bài chỉ đường cho người chết về với tổ tiên.

Tuyên truyền đồng bào Mông thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong việc cưới, việc tang, lễ hội, xây dựng hương ước, quy ước, vận động già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín, thầy mo, thầy cúng, cán bộ, đảng viên người dân tộc Mông cam kết, gương mẫu thực hiện các quy ước, hương ước và tổ chức tang lễ theo chủ trương của Đảng, pháp luật Nhà nước. Tuyên truyền củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết giữa dòng họ người Mông, giữa dân tộc Mông với các dân tộc khác; toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; làng văn hóa gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới ở các bản người Mông sinh sống.