Với trên 67 nghìn dân trong đó trên 90% là đồng bào dân tộc Mông, sống rải rác ở 98 thôn bản, tổ dân phố của 13 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Mù Cang Chải vẫn còn nhiều anh chị chưa biết chữ, hoặc đã học xong các lớp xóa mù nhưng do điều kiện nên lại tái mù. Biết được những khó khăn trên của người dân, những năm qua huyện Mù Cang Chải đã rà soát và mở nhiều lớp cho người dân, tạo điều kiện để người dân ở các bản xa trung tâm được học cái chữ và đã giúp cho nhiều người tìm lại được ánh sáng cho bản thân.

Toàn cảnh lớp học xóa mù chữ tại bản Tà Ghênh xã Nậm Có.

Nhọc nhằn con đường học chữ.

Đến với các bản của xã Nậm Có vào những buổi chiều đông giáp tết này không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của các loài hoa đang đua nhau khoe sắc. Cùng với đó là những bước chân vội vã trên đường về nhà của người dân sau một ngày làm đồng vất vả để chuẩn bị đất cho vụ đông xuân và những lời rủ nhau đến lớp xóa mù của các anh, các chị. Dưới ánh sáng yếu ớt trong lớp học tại nhà cộng đồng bản Thào Xa Chải xã Nậm Có huyện Mù Cang Chải là sự hiện diện nghiêm túc và đông đủ của hơn 20 anh, chị học viên đang tham gia lớp xóa mù chữ với mong muốn được tìm lại ánh sáng cho cuộc sống của bản thân. Với chị Sùng Thị Chù ở bản Thào Xa Chải xã Nậm Có việc được đến lớp học cái chữ ở cái tuổi 40 là một điều khá xa xỉ và tưởng chừng không thể thực hiện từ bao năm nay. Bởi ở những bản vùng cao này, ngày trước chị em ít khi được đến lớp vì quá xa trường, một phần vì tư tưởng trọng nam, khinh nữ đã ăn sâu vào suy nghĩ của các bậc cha mẹ và sự khó khăn nghèo đói của mỗi gia đình đã ngăn bước bao chị em được đến trường. Chị tâm sự dù tuổi đã khá cao nhưng sau khi có các lớp xóa mù chữ và sau xóa mù chị đã không ngần ngại đăng ký để tham gia học, tối nào chị cũng đến lớp không vắng buổi nào, thậm chí ánh điện không đảm bảo chị cùng nhiều chị em trong lớp cũng có những cách khắc phục riêng cho bản thân. Chị Sùng Thị Chù ở bản Thào Xa Chải xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải chia sẻ “Do tuổi cũng cao, mắt không bằng nhiều bạn trẻ nên đến lớp tôi phải mang cả đèn pin đi để soi chữ ở trên bản khi thầy giáo dạy đọc, dạy viết. Vì sợ không nhìn thấy chữ để viết và đọc cho đúng chữ, đến lúc đọc hoặc viết sai thì ngại lắm”. 

Các học viên nghiêm túc tham gia học tập tại các lớp xóa mù chữ bản Thào Xa Chải.

Còn đối với chị Thào Thị Mỷ ở bản Tà Ghênh xã Nậm Có do trước đây gia đình thực sự khó khăn, lại ở xa trường lớp nên chị không được đi học. Việc không được đi học đã ảnh hưởng rất lớn đối với bản thân chị, nhất là khi xây dựng gia đình nhiều thủ tục giấy tờ chị không biết đọc, không biết viết nên chỉ điểm chỉ, thậm chí mang nhiều mặt hàng nông sản ra chợ bán cũng gặp không ít khó khăn. “Trước đây do không được đi học nên tôi thấy rất buồn vì nhiều bạn bè cùng trang lứa họ biết chữ, tôi cảm thấy họ biết chữ con mắt của họ sáng hơn của tôi và làm được nhiều việc hơn, còn tôi không biết chữ nên làm gì cũng khó khăn. Sau 1 thời gian tham gia học tập lớp xóa mù này tôi đã biết đọc, biết viết nên thấy rất tốt và tự tin hơn trước, thận chí về nhà còn cùng được con cái đọc chữ. Đặc biệt là khi đi chợ mua bán tôi đã không thấy khó khăn như trước đây”. Chị Thào Thị Mỷ ở bản Tà Ghênh, xã Nậm Có huyện Mù Cang Chải, Yên Bái tâm sự.

Theo cô Vũ Thị Hiền - Hiệu trưởng trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học (PTDTBT,TH) Tà Ghênh xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải, cho biết, Trong quá trình mở các lớp học xóa mù và sau xóa mù, điều mà đơn vị trường cũng như cán bộ, giáo viên trực tiếp đứng lớp cảm thấy tự hào. Là sự cố gắng nỗ lực học tập của mỗi bạn học viên và những tiến bộ sau thời gian học của từng học viên, học viên điều biết đọc, biết viết thậm chí có học viên còn viết và đọc rất tốt. Cô Hiền cho biết “Để các học viên đảm bảo lượng kiến thức tốt nhất, ngoài các giờ giảng buổi tối tại các điểm, thì nhà trường còn cử các đồng chí giáo viên trực tiếp hướng dẫn và truyền đạt lại những kiến thức mà có học viên vắng, đồng thời cử các bạn học tốt hơn kèm lại kiến thức cho học viên”

Cán bộ xã và giáo viên đến từng nhà kiểm tra kết quả của học viên.

Động viên nhau ra lớp.

Không chỉ những chị em, mà ở các lớp xóa mù này còn có sự xuất hiện của cả các anh và những cặp vợ chồng cùng nhau đến lớp học như vợ chồng anh Sùng A Phai và chị Hàng Thị Dí bản Thào Xa Chải xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải. Theo anh Phai tâm sự, hiện nay các con của anh có đứa học hết cấp 2 chuyển sang cấp ba, có đứa đang học cấp 2, nhưng do không biết chữ nên anh không quán xuyến được việc học tập của các con. Thậm chí mỗi lần đi nhận chế độ của các con ở trường chỉ điểm chỉ, mà không viết được chính tên của mình nên anh cũng rất ngại. Chính những rào cản ấy đã thôi thúc anh và vợ động viên nhau đến lớp để học lại cái chữ cho bản thân. “Do trước đây đông anh em nên tôi không được đến lớp học và đây cũng trở thành nỗi trăng trở, mong ngóng của tôi trong nhiều năm, việc không được đi học khiến tôi và vợ gặp không ít khó khăn. Thậm chí cả tiền điện thông báo trong điện thoại còn phải nhờ con cái đọc hộ, nhiều khi chúng nó không về kịp phải nhờ cả hàng xóm làm lỡ nhiều việc của bản thân lắm, nên tôi đã đăng ký đi học và đưa cả vợ đi học cùng” anh Sùng A Phai bản Thào Xa Chải, xã Nậm Có huyện Mù Cang Chải tâm sự. 

 Các học viên trong lớp nghiêm túc tiếp thu bài giảng của giáo viên trên lớp xóa mù tại bản Tà Ghênh.

Chị Hàng Thị Dí cũng cho biết do bản thân không biết chữ nên cũng ngại cả các con, khi bản thân chị biết mở lớp xóa mù chữ và sau xóa mù chị cũng đã hỏi ý kiến và cả 2 vợ chồng động viên nhau ra lớp học. Qua quá trình học tập bản thân chị không chỉ biết đọc, biết viết mà còn trở thành học viên xuất sắc của lớp học. Đây cũng là niềm tự hào của riêng chị “Mặc dù công việc trong gia đình nhiều nhưng may mắn là con cái lớn và đi học hết rồi nên ban ngày 2 vợ chồng tôi đi làm đồng về phải giúp nhau nấu nướng, chăn lợn, gà, cho trâu, bò ăn sớm để còn cùng nhau đến lớp học. Vì nếu bỏ 1 buổi thì hôm sau không biết các bạn học gì nữa nên không dám bỏ. Hai vợ chồng luôn động viên nhau đi học sao cho đầy đủ nhất. Hiện nay biết chữ rồi tôi đã tự tin hơn trước mặt con cái và như thấy được ánh sáng mới cho bản thân”. Chị Hàng THị Dí bản Thào Xa Chải, xã Nậm Có huyện Mù Cang Chải tâm sự.

Theo ông Sùng A Dinh – Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Có huyện Mù Cang Chải cho biết. Do địa bàn rộng, với số dân lớn gần 9 nghìn dân nên hiện nay trên địa bàn xã còn khoảng 1.000 người chưa biết chữ hoặc đã học các lớp xóa mù trước nhưng do ở xa trung tâm và sau khi học xong cũng không sử dụng nên lại tái mù chữ. Để các trường hợp này biết chữ hàng năm xã đều chỉ đạo cán bộ rà soát kỹ để vận động ra lớp. Cùng với đó chỉ đạo các đơn vị trường tăng cường giáo viên, chủ yếu là các giáo viên biết cả tiếng địa phương đến dạy để các học viên nhận thức được nhanh và có chất lượng nhất. “Hàng năm đơn vị xã đều phối hợp tổ chức các lớp học xóa mù và sau xóa mù cho người dân với mong muốn đơn giản là mọi người dân đều biết chữ tạo điều kiện cho học nhanh chóng hòa nhập với cuộc sống hiện tại. Thời gian tới xã sẽ tiếp tục chỉ đạo các ngành phối hợp với các bản rà soát thật kỹ những người dân trong độ tuổi chưa biết chữ tham gia các lớp học đảm bảo cả về chất lượng và số lượng”. Ông Sùng A Dinh - Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải cho biết thêm.

Giáo viên đứng lớp hướng dẫn học viên trong giờ giảng tại lớp xóa mù chữ bản Thào Xa Chải, xã Nậm Có.

Theo số liệu thống kê hiện nay người dân của các xã trên địa bàn huyện Mù Cang Chải còn từ 3 - 5 nghìn người chưa biết chữ hoặc biết chữ nhưng không được giao tiếp và chỉ tập trung làm đồng nên lại tái mù chủ yếu là người già, trung tuổi. Để xóa mù cho các trường hợp này hàng năm Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mù Cang Chải thường xuyên tham mưu với huyện và phối hợp với các địa phương, nhất là các địa phương đông dân, diện tích rộng, chỉ đạo các đơn vị trường rà soát các trường hợp chưa biết chữ hoặc tái mù chữ để mở các lớp xóa mù chữ cho người dân một cách đảm bảo nhất. Trong 2 năm trở lại đây đã mở được hàng chục lớp tại các địa phương tạo điều kiện cho hàng nghìn người dân biết chữ và hoàn thành phổ cập giáo dục mức độ 1 cho huyện. "Qua các lớp xóa mù và sau xóa mù các đơn vị trường đã tổ chức đánh giá chất lượng của từng học viên và các học viên tham gia đều đảm bảo, thậm chí có học viên có chất lượng rất tốt. Với đặc thù là huyện vùng cao tỷ lệ tái mù và chưa biết chữ còn có ở một bộ phận nhỏ người dân của hầu hết các thôn bản trong huyện, nên thời gian tới ngành giáo dục sẽ tiếp tục tham mưu với huyện để tổ chức các lớp đảm bảo cho mỗi người dân trong độ tuổi đều biết chữ". Ông Nguyễn Văn Tuấn - Phó trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mù Cang Chải cho biết thêm.

Có thể khẳng định việc mở các lớp xóa mù chữ và sau xóa mù chữ tại cơ sở đã và đang tạo đà cho những người chưa biết chữ hoặc tái mù chữ có thêm cơ hội để tiếp cận các kiến thức và dần theo kịp với xu thế phát triển của xã hội. Đặc biệt tạo cho mỗi học viên có cơ hội phát triển bản thân chủ động tiếp cận các tiến bộ khoa học, kỹ thuật trong sản xuất cũng như kinh doanh, góp phần giúp học viên phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo trong tương lai.

A Lù