Sáng 16/9/2023, huyện Mù Cang Chải đã tổ chức Lễ mừng cơm mới tại đồi mâm xôi bản Pú Nhu Háng Sông xã La Pán Tẩn. Dự buổi Lễ có lãnh đạo Phòng Văn hoá - Thông tin huyện; Cấp uỷ chính quyền địa phương, bà con Nhân dân và du khách gần xa.

Quang cảnh Lễ hội mừng cơm mới

Tại buổi Lễ, du khách đã được theo dõi phần rước lễ, tổ chức Lễ Mừng cơm mới của bà con Nhân dân xã La Pán Tẩn. Mâm lễ được chuẩn bị là 01 con gà, 01 con lợn đã mổ, luộc chín tại nhà, rượu, cơm mới và bánh dầy, hoa quả. Tham gia rước lễ có 6 người gồm 01 chủ lễ và 5 người bê đồ lễ. Lễ cúng cơm mới tiếng Mông gọi là (Nào máo blề xa). Đây là nghi lễ nhằm cảm ơn tổ tiên, trời đất cho mưa thuận gió hòa, tránh được dịch bệnh, gia đình có được vụ mùa bội thu, cả năm no đủ, mọi người khỏe mạnh. Với người Mông ở Mù Cang Chải, việc chọn ngày tổ chức lễ mừng cơm mới không phụ thuộc vào một ngày nhất định trong năm mà phụ thuộc vào lúc lúa chín ở từng vùng. Việc tổ chức lễ cúng cơm mới tổ chức đơn giản hay phức tạp tùy thuộc vào điều kiện của từng gia đình. Những gia đình có nhiều ruộng, nhiều gia súc trong lễ mừng cơm mới người ta có thể mổ gà, mổ lợn, mời tất cả những người thân trong dòng họ đến dự và hưởng niềm vui chung với gia đình trước khi gia đình thu họach. Gia đình nào có cuộc sống vừa đủ ăn thì lễ cúng cơm mới thật đơn giản, chỉ cần bát cơm, con gà để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà cha mẹ.

Các hình ảnh rước lễ và phần lễ

Khi đồ lễ chuẩn bị xong mâm cỗ được bày tại gian giữa của nhà, trước ban thờ. Lúc này phần việc thuộc về người đàn ông - người chủ gia đình. Chủ nhà bắt đầu cầu khấn, cảm ơn tổ tiên, đất trời đã cho một mùa vàng bội thu. Vừa cầu khấn, gia chủ vừa dùng thìa xúc cơm, canh, thức ăn có trên mâm cỗ, mỗi thứ một ít đổ ra bàn, chắt một ít rượu với ý nghĩa mời tượng trưng tổ tiên, ông bà về chứng giám và cùng ăn cơm mới với gia đình.

Kết thúc nghi lễ, gia chủ cầm thìa cơm và đứng trước cửa chính để mời thần núi, thần nước về ăn cùng. Sau đó, người cúng lễ quay về ngồi bên mâm cúng và ăn mấy thìa cơm, có nghĩa là cùng ăn với tổ tiên cho vui. Sau đó, bày các mâm cỗ mời khách, họ hàng cùng ăn, uống vui vẻ với những lời chúc tốt đẹp nhất. Chỉ sau lễ cúng cơm mới, người Mông mới được sử dụng thóc mới. Kết thúc phần Lễ mừng cơm mới du khách đã được thưởng thức các nghệ nhân của xã múa khèn, thổi sáo, gẩy đàn môi mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc Mông làm say đắm lòng người. Ông Nguyễn Thanh Tú du khách Hà Nội cho biết: Tôi đến từ Hà Nội đây là lần thứ 2 tôi đến với Mù Cang Chải cách đây 3 năm, hôm nay rất tình cờ, may mắn đúng dịp huyện tổ chức Lễ hội mừng cơm mới huyện Mù Cang Chải rất đông vui, nhiều màu sắc, tôi thấy các phong tục của người Mông rất là đặc sắc nên được bảo tồn và lưu giữ.

Một số hoạt động trong Lễ mừng cơm mới

Cùng với đó du khách đã được trải nghiệm giã bánh dầy, thưởng thức bánh dầy với mật ong rừng ngay tại buổi Lễ. ông Hồ Đức Thắng du khách đến từ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Năm nào mùa lúa chín tôi cũng đưa gia đình lên huyện Mù Cang Chải, Yên Bái, năm nay rất là đặc biệt tôi và gia đình đi đúng vào dịp mùa Lễ hội mừng cơm mới của người Mông, được trực tiếp chứng kiến người Mông chơi các nhạc cụ, được tham gia giã bánh và thưởng thức món ăn của người dân tộc mình, tôi rất vui được tham dự Lễ hội tại đây.

Du khách thưởng thức bánh dầy ngay tại Lễ hội

Lễ mừng cơm mới thường được người dân Mù Cang Chải tổ chức vào cuối tháng chín, đầu tháng mười hằng năm, khi những triền ruộng bậc thang trải một màu vàng óng như dát vàng trên lưng núi, là thời điểm người Mông Mù Cang Chải bắt đầu vào vụ thu hoạch mới. Trước khi bước vào vụ thu hoạch, đồng bào Mông thường gặt trước một mảnh nhỏ trên thửa ruộng nhà mình để lấy gạo nấu trong lễ cúng cơm mới. Lễ mừng cơm mới của dân tộc Mông là một nghi lễ cảm ơn tổ tiên, trời đất đã ban cho gia đình vụ mùa bội thu và cầu mong vụ mới gặp nhiều may mắn, thuận lợi, cả năm no đủ, mọi người khỏe mạnh. Ông Giàng A Sầu – Chủ tịch UBND xã La Pán Tẩn huyện Mù Cang Chải cho biết thêm: Hàng năm đều tổ chức Lễ hội mừng cơm mới để cầu cho mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hoà, sao cho bà con làm lúa được lúa, con cháu đi học thuận lợi, gia đình luôn bình an, mạnh khoẻ, hạnh phúc, năm nay làm được ít sang năm mới làm được nhiều hơn và mọi hoạt động của gia đình đều thuận buồn suôi gió.

Lễ cúng cơm mới là một nghi lễ quan trọng trong đời sống của đồng bào Mông trên vùng cao Mù Cang Chải và thể hiện nét văn hóa độc đáo, ngoài ý nghĩa tín ngưỡng còn là dịp để các dòng họ tưởng nhớ những người đã khuất và là dịp để anh em họ hàng hội tụ, biểu thị sự đoàn kết và sức mạnh cộng đồng. Không chỉ có vậy, lễ cúng cơm mới còn thể hiện ước mong về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, một mùa màng lúa tốt bội thu của những con người nơi rẻo cao này. 

A Đảng.